Kuala Lumpur, 23 Julai 2024: Institut Demokrasi dan Hal Ehwal Ekonomi (IDEAS) telah menerbitkan Indeks Belanjawan Terbuka Malaysia (MyOBI) 2024, yang menawarkan analisis menyeluruh mengenai ketelusan belanjawan negeri di seluruh Malaysia. Tahun ini, Terengganu dan Selangor berkongsi tempat pertama, kedua-duanya mencatat skor 76/100 untuk Kebolehcapaian Awam. MyOBI menilai secara kritikal kebolehcapaian dan ketepatan masa dokumen belanjawan utama, peranan pemantauan Dewan Undangan Negeri (DUN), dan peluang untuk penglibatan awam dalam proses belanjawan.

Keputusan menunjukkan ketidaksamaan yang ketara dalam ketelusan dan pemantauan dalam kalangan negeri di Malaysia. Banyak kerajaan negeri masih gagal memastikan pendedahan maklumat belanjawan yang mencukupi, dengan beberapa negeri tidak menerbitkan dokumen penting. Kedah dan Pahang, khususnya, ketinggalan di belakang negeri lain dengan pendedahan yang tidak mencukupi, menonjolkan keperluan mendesak untuk penambahbaikan. Secara positif, Sarawak dan Melaka telah menunjukkan kemajuan ketara dengan meningkatkan akses kepada maklumat belanjawan penting berbanding penilaian sebelumnya. Walau bagaimanapun, terdapat keperluan kritikal bagi semua negeri untuk memastikan akses yang telus kepada maklumat belanjawan.

Walaupun terdapat perkembangan positif secara keseluruhan, kebimbangan masih berterusan mengenai keupayaan pemantauan Dewan Undangan Negeri (DUN). Walaupun negeri seperti Selangor, Terengganu, dan Sabah telah menunjukkan pemantauan yang lebih kukuh melalui pembentangan belanjawan yang tepat pada masanya dan peningkatan sesi persidangan DUN, prestasi keseluruhan dalam hal ini masih tidak mencukupi. Pemantauan yang berkesan memerlukan penerbitan hansard, masa yang mencukupi untuk perbincangan dan soalan belanjawan, serta rekod Jawatankuasa Kira-Kira Awam (PAC) untuk memaklumkan orang awam tentang hasil penelitian legislatif.

Alissa Marianne Rode, Pengurus Kanan Penyelidikan di IDEAS, menekankan kepentingan meningkatkan ketelusan belanjawan dan penglibatan awam. “Meningkatkan ketelusan belanjawan adalah penting bagi kerajaan negeri untuk meningkatkan keyakinan awam terhadap perkhidmatan mereka. Dari penilaian kami, hanya 7 daripada 13 negeri yang menyediakan anggaran hasil dan perbelanjaan, manakala hanya Selangor dan Terengganu yang menyediakan anggaran perbelanjaan terperinci. Terengganu menonjol sebagai satu-satunya negeri yang menyediakan RUU Perbekalan dan Enakmen Perbekalan, menyediakan rekod awam penting mengenai pengesahan belanjawan.”

Saranan utama daripada laporan ini termasuk memastikan kebolehcapaian awam yang tepat pada masanya bagi dokumen Cadangan Belanjawan Eksekutif (EBP), seperti Anggaran Hasil dan Perbelanjaan (“Buku Belanjawan/Bajet”), untuk meningkatkan ketelusan dalam perbelanjaan kerajaan negeri. “IDEAS menyeru agar penerbitan dalam talian dan kemas kini berkala hansard dan rekod PAC diberi keutamaan untuk mengekalkan ketelusan.

“Selain itu, meningkatkan mekanisme penglibatan awam melalui forum, jawatankuasa pilihan yang diberi kuasa untuk memanggil pegawai negeri, dan memudahkan dialog dua hala dengan masyarakat sivil semasa perangkaan dan pelaksanaan belanjawan adalah penting untuk memupuk tadbir urus yang terangkum,” tambah Alissa.

Penglibatan awam dalam proses belanjawan juga memerlukan penambahbaikan. “Beberapa negeri kini menawarkan mekanisme yang bermakna untuk penglibatan awam, dengan pengecualian yang ketara seperti Negeri Sembilan dan Pahang, yang menyediakan mekanisme maklum balas semasa peringkat perangkaan dan pelaksanaan belanjawan,” kata Alissa. “Melaka, Selangor, dan Terengganu telah memulakan usaha dengan mendapatkan input awam semasa peringkat perangkaan. Walau bagaimanapun, mekanisme menyeluruh untuk maklum balas awam, termasuk forum awam dan jawatankuasa pilihan yang diberi kuasa untuk memanggil penjawat awam negeri, adalah penting untuk memupuk proses belanjawan yang terangkum dan telus.”

“Pada akhirnya, tujuan ketelusan adalah untuk membolehkan akauntabiliti dan penglibatan demokratik dalam proses belanjawan. Cabang legislatif dan eksekutif negeri perlu memperkukuh penglibatan awam dengan melibatkan pengundi dan masyarakat sivil untuk mendapatkan cadangan belanjawan dan maklum balas mengenai pelaksanaannya. MyOBI bertujuan untuk mewujudkan penanda aras kebangsaan bagi pendedahan kewangan proaktif dari 13 kerajaan negeri. Dengan meletakkan negeri dalam ranking dari segi ketelusan belanjawan, kami berharap negeri akan bersaing untuk meningkatkan ketelusan dan pemantauan belanjawan, sekali gus memupuk tadbir urus yang lebih bertanggungjawab dan demokratik,” tambah Dr Tricia Yeoh, Ketua Pegawai Eksekutif IDEAS.

— TAMAT —

Muat Turun Fail PDF Kenyataan Media Di Sini

Untuk pertanyaan, sila hubungi:
Ryan Panicker
Penolong Pengurus, Advokasi dan Program
T: 03 – 2070 8881/8882 | E: ryannesh@ideas.org.my